Homepage Group

Giới thiệu tổng quan tiếng Phạn - Sanskrit

Thứ hai - 27/06/2016 22:23
Giới thiệu tổng quan tiếng Phạn - Sanskrit

Giới thiệu tổng quan tiếng Phạn - Sanskrit

Tiếng Phạn - Sanskrit - Ngôn ngữ gắn liá»n vá»›i các tạng kinh và vô cùng bí ẩn cho những độc giả muốn khám phá lÄ©nh vá»±c tâm linh.



Tiếng Phạn
(zh. Phạm/Phạn ngữ 梵語; sa. saṃská¹›tÄ vÄk संसà¥à¤•ृता वाकà¥, hoặc ngắn hÆ¡n là saṃská¹›tam संसà¥à¤•ृतमà¥) là má»™t cổ ngữ cá»§a Ấn Äá»™ còn gá»i là bắc Phạn để phân biệt vá»›i tiếng Pali là nam Phạn và là má»™t ngôn ngữ tế lá»… cá»§a các tôn giáo như Ấn Äá»™ giáo, Phật giáo Bắc Tông và Jaina giáo.



Nó có má»™t vị trí quan trá»ng trong văn hóa Ấn Äá»™ và các văn hóa vùng Äông Nam à tương tá»± như vị trí cá»§a tiếng Latinh và tiếng Hy Lạp trong châu Âu Trung Cổ; nó cÅ©ng là kết cấu trá»ng Ä‘iểm cá»§a truyá»n thống Ấn giáo/Phệ-đà, nhưng ở má»™t mức độ cao cấp hÆ¡n. Ngày nay nó là má»™t trong nhiá»u ngôn ngữ chính thức cá»§a Ấn Äá»™, mặc dù tiếng Hindi (hindīहिनà¥à¤¦à¥€) và các thứ tiếng địa phương khác ngày càng được dùng phổ biến.

Khác vá»›i quan niệm phổ biến, tiếng Phạn không phải là má»™t ngôn ngữ chết. Nó vẫn còn được dạy trong các trưá»ng há»c và tại gia khắp nước Ấn, tuy chỉ là ngôn ngữ thứ hai. Má»™t số ngưá»i Bà-la-môn vẫn xem tiếng Phạn là tiếng mẹ đẻ. Theo má»™t thông tin gần đây, tiếng Phạn được phục hưng như má»™t tiếng địa phương thá»±c dụng tại làng Mattur gần Shimoga, Karnaataka.

Tiếng Phạn phần lá»›n được dùng như má»™t ngôn ngữ tế tá»± trong các nghi lá»… cá»§a Ấn Äá»™ giáo dưới dạng ca tụng và chân ngôn (sa.mantra). Tiá»n thân cá»§a Hoa văn Phạn ngữ (zh. è¯æ–‡æ¢µèªž, en. classical sanskrit) là tiếng Phệ-đà (zh. å é™€, en. vedic sanskrit), má»™t ngôn ngữ được xem là má»™t trong những thành viên cổ nhất cá»§a hệ ngôn ngữ Ấn-Âu, và văn bản cổ nhất cá»§a nó là Lê-câu-phệ-đà(zh. 棃俱å é™€, sa. á¹›gveda). Bài này nhấn mạnh vào Hoa văn Phạn ngữ như nó được hệ thống hoá bởi Ba-ni-ni (zh. 巴尼尼, sa.pÄṇini) vào khoảng 500 trước CN. Hầu hết những bài văn tiếng Phạn được truyá»n miệng qua nhiá»u thế kỉ trước khi được ghi lại tại Ấn Äá»™ trong thá»i kì trung cổ.
 
Bảng chữ cái và cách kí âm Latinh
 
Chữ Brahmī trên cột trụ của vua A-dục
Bảng chữ cái tiếng Phạn bao gồm 13 mẫu âm, 33 phụ âm và 2 âm bổ sung. Cho 46 + 2 âm này thì hệ thống chữ viếtDevanÄgarÄ« dành cho má»—i chữ má»™t kí tá»± riêng biệt. Vì có nhiá»u âm và kí tá»± hÆ¡n bảng chữ cái Latinh nên khi phiên âm chuẩn má»±c, ngưá»i ta cần có má»™t loạt dấu đặc biệt—ngưá»i Âu châu gá»i là diacritics, Hán gá»i là Khu biệt phát âm phù hiệu (zh. å€åˆ¥ç™¼éŸ³ç¬¦è™Ÿ)—hoặc phối hợp các kí tá»± khác nhau để ghi cách phát âm. Qua việc bổ sung năm phát âm phù hiệu

1.            Dấu sắc cho âm hàm trên cá» xát răng (thượng ngạc xỉ sát âm 上顎齒擦音, palatal sibilant) như trưá»ng hợp Å›
2.            Dấu ngã cho giá»ng mÅ©i lưỡi đụng hàm trên (thượng ngạc tị thanh 上顎鼻è², palatal nasal), trong trưá»ng hợp ñ
và phối hợp má»™t phụ âm +h cho những âm có hÆ¡i đưa ra (tống khí 逿°£, aspiration), như trưá»ng hợp kh, ngưá»i ta có thể trình bày tất cả những âm tiếng Phạn bằng các kí tá»± Latinh.
 
Nguyên âm đơn        

DevanÄgarÄ« IAST HK Cách phát âm
Äứng riêng hoặc đầu chữ Dấu nguyên âm trong chữ Tiếng Việt—Anh IPA
अ   a a phát âm a ngắn, nghiêng chút vỠâm Æ¡â€”gut ÊŒ
आ ा Ä A phát âm dài gấp đôi a—father
इ ि i i phát âm i ngắn—pin i
ई ी Ä« I phát âm dài gấp đôi i—tweak
उ ॠu u phát âm u ngắn—push u
ऊ ू Å« U phát âm dài gấp đôi u—moo
ऋ ृ á¹› R phát âm như ri, nhưng chỉ Ä‘á»c phá»›t chữ i—má»™t số phương ngữ Mỹ Ä‘á»c như bird rÌ©
ॠ ॄ á¹ RR như á¹›, nhưng dài gấp đôi—y trang, nhưng dài hÆ¡n và bị rung rÌ©Ë
ऌ ॢ ḷ L Ä‘á»c như li, nhưng chỉ Ä‘á»c phá»›t chữ i—pickle lÌ©
 
Nguyên âm mang tính chất phụ âm
á¹›, á¹, and ḷ được xem là nguyên âm, nhưng cÅ©ng mang tính chất phụ âm (do đó thưá»ng được biết như consonantal vowel). Má»™t vài nhà văn phạm truyá»n thống nhắc đến chữ ḹ ॡ, dạng dài cá»§a ḷ, nhưng chữ này không được tìm thấy trong các văn bản thật sá»±, chỉ có ở má»™t vài tác phẩm văn phạm đặc thù, có lẽ được đưa ra chỉ để tạo tính tương đồng vá»›i những nguyên âm khác.
 
Phức hợp âm
Tất cả các phức hợp âm (diphthongs) Ä‘á»u được phát âm dài.

DevanÄgarÄ« Chuyển tá»± Cách phát âm
Äứng riêng hoặc đầu chữ Dấu nguyên âm trong chữ Tiếng Việt—Anh IPA
ठे e phát âm như ê—hay
ठै ai phát âm như ai—bite aËj
ओ ो o phát âm như ô—snow
औ ौ au phát âm như au—pow aËw
Nguyên âm có thể được tăng thêm âm mÅ©i (tị âm hoá, nasalized).

Phụ âm

  Âm môi (labial) Âm môi răng (labiodental) Âm răng (dental) Âm uốn lưỡi (retroflex) Âm vòm (palatal) Âm vòm miệng má»m (velar) Âm cổ há»ng (pharyngeal)
Tá»­ âm (stop) Không có tống khí (unaspirated) p à¤ª b à¤¬   t à¤¤ d à¤¦ á¹­ (T) ट Ḡ(D) ड c (ch) à¤š j à¤œ k à¤• g à¤—  
Có tống khí (aspirated) ph à¤« bh à¤­   th à¤¥ dh à¤§ á¹­h (Th) ठ á¸h (Dh) ढ ch (chh)छ jhठkh à¤– gh à¤˜  
Âm mÅ©i (nasal) m à¤®   n à¤¨ ṇ (N) à¤£ ñ (J) à¤ž á¹… (G) à¤™  
Bán nguyên âm (semivowel)   v à¤µ     y à¤¯    
Âm lưu chuyển (liquid)     l à¤² r à¤°      
Âm ma sát (fricative)     s à¤¸ á¹£ (S) à¤· Å› (z) à¤¶   ḥ (H) ः h à¤¹




















Tuỳ âm ं á¹ƒ biến đổi theo nguyên âm Ä‘i trước, tăng thành phần giá»ng mÅ©i cá»§a nguyên âm. Ví dụ: saṃsÄra Ä‘á»c như sang|sÄrasaṃhitÄ Ä‘á»c như sang|hitÄ. Tuỳ âm tăng phần âm mÅ©i cá»§a nguyên âm trước những phụ âm y, r, l, v, Å›, á¹£, s.
 
 
Nhấn giá»ng (pitch) 
Trong tiếng Phạn, đặc biệt là tiếng Phạn Phệ-đà, các âm tiết được nhấn mạnh bằng má»™t dấu thanh âm Ä‘iệu, có nghÄ©a là âm tiết được nhấn mạnh có má»™t thanh Ä‘iệu khác. Các nhà văn phạm Ấn Äá»™ truyá»n thống định nghÄ©a ba thanh: udÄtta "cao thanh", anudÄtta "không cao thanh" và svarita "có âm Ä‘iệu". Thông thưá»ng, khi kí âm ngưá»i ta dùng dấuacute à¥” để trình bày âm cao udÄtta, và dùng dấu grave à¥“ cho an-udÄtta. Thanh Ä‘iệu svarita chỉ xuất hiện như kết quả cá»§a sá»± phối hợp giữa các nguyên âm theo quy tắc tạo âm Ä‘iệu nghe êm tai (euphony) và vì thế, nó ít xuất hiện.

Hợp biến (sandhi)
1.   Nếu hai chữ trá»±c tiếp Ä‘i theo nhau thì ta thưá»ng thấy sá»± biến đổi trong âm kết thúc cá»§a chữ đầu và khởi âm cá»§a chữ thứ hai vì nguyên do giản hoá và êm tai (euphony)
abcd efgh → abcx efgh, hoặc abcd yfgh, hoặc abcx yfgh

Trong văn cảnh nhất định, hai chữ đã biến đổi thưá»ng được viết chung và như vậy, việc phân biệt và nhận ra má»™t chuá»—i chữ đã biến đổi, thậm chí chưa quen không phải là dá»…. Ví dụ như nhận chữ:

abcxyfgxzjkl
là chuỗi chữ
abcd efgh ijkl

2.   Sá»± biến đổi âm cÅ©ng có thể xảy ra trong má»™t chữ, ví dụ như trưá»ng hợp âm kết thúc cá»§a thân và âm đầu cá»§a phần Ä‘uôi (suffix) gặp nhau, vá»›i kết quả là âm kết thúc cá»§a thân và khởi âm cá»§a phần Ä‘uôi biến đổi. Sá»± biến đổi vỠâm này được ngữ pháp Phạn ngữ truyá»n thống gá»i là sandhi, dịch sát nghÄ©a là "kết hợp", "liên hợp". Vì âm Ä‘á»c biến đổi nên từ "hợp biến" (åˆè®Š) cÅ©ng trình bày rất chính xác sá»± việc.

Ngưá»i ta phân biệt hai loại hợp biến, hợp biến trong câu (ngoại hợp biến 外åˆè®Š) và hợp biến ngay trong má»™t chữ (ná»™i hợp biến å…§åˆè®Š). Tóm tắt hết các luật hợp biến thì có khoảng 25 luật. Sau đây là má»™t vài ví dụ cho những quy luật âm vận cá»±c kì phức tạp này:

1.   rÄmaḥ atra tiṣṭhati → rÄmo ’tra tiṣṭhati
2.   tatra + udyÄnaṃ kṛṣati → tatrodyÄnaṃ kṛṣati
3.   gá¹›he + ÄcÄryaḥ + tiṣṭhati → gá¹›ha ÄcÄryastiṣṭhati
 
 

Tác giả bài viết: Tony

Nguồn tin: Tổng hợp

Tổng số điểm của bài viết là: 15 trong 3 đánh giá
Click để đánh giá bài viết
 

TRANG RAO VẶT ÄÔNG NAM Ã


CÆ  HỘI HỢP TÃC VÀ KINH DOANH

TẠI ÄÔNG NAM Ã





DỊCH VỤ - VIỆC LÀM

MUA BÃN - HỢP TÃC 



ÄÄ‚NG TIN MIỄN PHÃ!!! 


 




     
 
 HỌC NGOẠI NGá»® TRá»°C TUYẾN

hoc vien dk 25



 

Chuyên mục vui và ngộ nghĩnh

Chuyên mục đẹp và duyên

Chuyên mục hay và ý nghĩa

Chuyên mục há»c đánh Guitar

Chuyên mục du lịch

Chuyên mục sức khá»e

Chuyên mục hoa và cây cảnh

TRANG RAO VẶT ÄÔNG NAM Ã


CÆ  HỘI HỢP TÃC VÀ KINH DOANH

TẠI ÄÔNG NAM Ã




DỊCH VỤ - VIỆC LÀM

MUA BÃN - HỢP TÃC 



ÄÄ‚NG TIN MIỄN PHÃ!!! 


 

Äang truy cậpÄang truy cập : 20

Máy chủ tìm kiếm : 5

Khách viếng thăm : 15


Hôm nayHôm nay : 1165

Tháng hiện tạiTháng hiện tại : 23362

Tổng lượt truy cậpTổng lượt truy cập : 3099372